Autisme en relatie. Als jij warrig bent en ik juist houvast zoek

Sommige momenten in een relatie zijn soms moeilijk.

Je bent moe.
Je hoofd is vol.
Je hebt allebei een lange dag gehad.

En dan ineens gebeurt het...

Jij: weet niet meer precies hoe je iets wil zeggen, woorden gaan door elkaar, je springt van de hak op de tak, geeft onwillekeurige antwoorden, bent vergeetachtig en afwezig.

Ik: trek me terug, word meer gespannen, zit qua communicatie 'er boven op', snak naar duidelijkheid, overzicht en rust.

In die momenten vinden we elkaar even niet.

Niet omdat we niet willen.
Niet omdat we elkaar niet lief vinden.

Maar omdat onze hoofden op andere manieren overbelast raken.

Twee soorten overprikkeling die elkaar raken

Als ik overprikkeld ben, zoek ik structuur.
Stilte.
Overzicht.
Logica.
Alles wat helpt om mijn systeem weer tot rust te brengen.

En jij – jij wordt juist warrig.
Je praat in halve zinnen.
Verandert halverwege het gesprek van onderwerp.
Zoekt naar woorden.
Raakt afgeleid.

Niet expres.
Niet om mij te verwarren.
Dat is wat er bij jou gebeurt als je hoofd volloopt.

En daar, precies dáár wringt het.
Want mijn overprikkeling roept om orde en die van jou brengt chaos.

Jouw chaos voelt voor mij als nóg meer ruis.
En mijn behoefte aan helderheid voelt voor jou misschien als druk of afwijzing.

Zonder dat we het willen, maken we het voor elkaar even moeilijker.

Als jij mij raakt in m’n kwetsbaarheid en ik jou in de jouwe

Want op dat moment begrijp ik jou niet meer.
En jij mij ook niet.
Ik trek me terug.
Jij voelt je misschien afgewezen.
Jij raakt gefrustreerd dat ik ‘zo strak’ doe.
En ik voel me overspoeld door jouw losse draadjes.

Maar daarachter zit iets diepers.
We zijn allebei moe.
We hebben allebei ons best gedaan.
We willen allebei gewoon even landen.
Alleen: onze manieren van landen botsen.

Mijn hoofd zegt: “Help me door rustig en duidelijk te zijn.”
Jouw hoofd zegt: “Help me door mee te bewegen, te volgen, me te laten praten tot het weer klopt.”

Allebei begrijpelijk.
Allebei nodig.
Maar tegelijk soms onmogelijk – op dat moment.

Wederzijds begrip: we hoeven niet hetzelfde te doen om elkaar te vinden

Wat helpt, is niet perfect communiceren.
Wat helpt, is herkennen dat dit gebeurt.
Weten: ah, we zitten daar weer – in die botsing van twee overvolle hoofden die op een andere frequentie draaien.

Wat dan werkt is ruimte.
Pauze.
Niet forceren.

En vooral: later er samen op terugkomen.
Niet inhoudelijk elkaars eigen gelijk proberen te halen.
Maar uitleggen wat er gebeurde.

“Ik raakte in de war van je verhaal en dat maakte me onrustig. Nu snap ik dat jij gewoon even moest praten.”
Of: “Ik voelde dat je me niet volgde en dacht dat je me zat was, nu snap ik dat je hoofd gewoon vol was.”

En dan ontstaat er iets moois.
Vertrouwen.
Inzicht in elkaar.
Zorg voor elkaar.
De ander gunnen wat je zelf misschien niet nodig hebt, maar wèl kunt geven.
En leren om een beetje mee te bewegen met elkaars brein.

Samen leven met een verschillend brein kan ingewikkeld èn heel liefdevol zijn

Als jouw warrigheid en mijn behoefte aan helderheid elkaar raken, voelt dat kwetsbaar.
Maar het betekent niet dat we elkaar niet aankunnen.
Het betekent alleen dat we elkaar moeten leren lezen – ook (juist) als het niet vanzelf gaat.

En op die dagen dat het lukt om elkaar toch te vinden, midden in de ruis?

Dan is dat zoveel waard.
Dan voel ik: je hoeft niet op mij te lijken om dichtbij te zijn.
Je mag warrig zijn.
En ik mag strak zijn.

We houden niet van elkaar ondanks, maar met.

Waarom deze botsing juist vaak voorkomt in relaties tussen mensen met en zonder autisme

In relaties tussen mensen met en zonder autisme komen deze misverstanden vaak voor – niet omdat er iets mis is met één van beiden, maar omdat hun breinen informatie op fundamenteel verschillende manieren verwerken.

Mensen zonder autisme zijn vaak gewend aan ‘wazige communicatie’: praten om te denken, springend van onderwerp, dubbelzinnige uitspraken, veel onderliggende sociale signalen.
Voor hen is dat normaal, soepel en vanzelfsprekend.

Voor iemand met autisme werkt dat anders.
Taal wordt vaak letterlijk genomen.
Er is behoefte aan duidelijkheid, structuur, voorspelbaarheid.
Te veel informatie tegelijk – zeker als het ongeorganiseerd binnenkomt – voelt niet als een gesprek, maar als een aanval op het systeem.
En ontstaat er verwarring of zelfs stress, niet omdat de ander iets verkeerd doet, maar omdat het brein simpelweg geen houvast meer heeft.

Waarom het extra lastig wordt als de ander gespannen of moe is

Op de momenten dat degene zonder autisme gespannen, oververmoeid of overprikkeld is, zijn het praten en de non verbale uitingen nog minder gestructureerd. Het brein springt van de hak op de tak en hij of zij probeert zichzelf al pratend te ordenen – iets wat voor henzelf misschien helpt, maar kan voor iemand met autisme overweldigend kan zijn.

Juist op zulke momenten is de kans groot dat de communicatie uit de bocht vliegt.

Degene zonder autisme heeft op dat moment behoefte aan vrije ruimte om zijn of haar brein te ordenen door even de orde en structuur los te laten, terwijl de ander met autisme dan juist nog méér behoefte heeft aan rust, structuur en duidelijkheid om zichzelf niet te verliezen in de chaos.

Beiden kunnen zich onbegrepen voelen.
Daardoor kan er ongemerkt afstand ontstaan op het moment dat er eigenlijk nabijheid nodig is.
Terwijl beide partners vaak goede bedoelingen hebben.

Het is als een emotionele file die van twee kanten komt.
Allebei vast.
Allebei moe.
En niemand komt nog vooruit.

En toch… juist door te erkennen dat dit gebeurt, ontstaat er ruimte om opnieuw te verbinden.
Niet door het op te lossen of te veranderen, maar door het te begrijpen ❤️.